تجزیه تحلیل لایه های حفاظتی LOPA
يكي از جديدترين روش هاي ارزيابي ريسك تحليل لايه هاي حفاظتي LOPA مي باشد با اصلاح برخي از تعریف های موجود در ارزيابي هاي سایر با دقتي بالایی از لايه هاي حفاظتي موجود در سيستم را از نظر تعداد و اثر بخشي مورد ارزيابي قرار ميدهد .
تجزیه تحلیل لایه های حفاظتی LOPA بعد از انجام تحليل HAZOP به عنوان يك روش كيفي معرفی شده و قبل از تحليل خطا كه يك روش كمي است ، انجام پذیر باشد .
براي اولين بار توسط مركز ايمني فرآيندهاي شيميايي (CCPS) مفهوم لايه هاي حفاظتي كه خود بخشي از اتحاديه مهندسين شيمي ايالات متحده است در كتابي تحت عنوان راهنماي اتوماسيون ايمن فرآيندهاي شيميايي در سال 1993 مطرح گرديد .
استاندارد های تحليل لايه هاي حفاظتي LOPA : ا 62511 IEC و 61508 IEC مي باشد .
ارزيابي لايه هاي حفاظتي موجود در يك سيستم فرآيندي هدف LOPA است .
ساختار لایه های حفاظتی LOPA
تكنيك LOPA مانند تحليل درخت ETA یک سناريو محور است و به ارزيابي ريسك يك سناريو مي پردازد و تفاوت هر یک سناريو را به صورت متفاوت آزمایش مي كند سناريوي يك حادثه را نباید با خبر دادن حاصل از حادثه اشتباه گرفت .
با شروع يك حادثه احتمالی مثل آتش سوزي در بخشي از يك واحد، لايه هاي حفاظتي به كار میروند .
این عمل به معنای آتش سوزي توسط حفاظت هاي موجود در سيستم ، اعلان و اطفاء نشود و يا خسارات آن كاهش داده نشود .
اگر اولين لايه حفاظتي كار انجام شود ( سيستم اعلان حريق ) از فركانس شدت پيامد كاسته خواهد شد .
با افزايش لايه هاي حفاظتي از ضخامت و شدت خبر به صورت قابل چشم گیری کاهش داده میشود
فرآیند LOPA تعداد و كارايي لايه ها را مورد بررسي قرار مي دهد و به ارزيابي ريسك سناريوهاي مختلف
مي پردازد .
عناصر لایه های حفاظتی LOPA
1. رويداد آغازين
رويدادهاي آغازين در تکنیک LOPA به 3 دسته دستبندی مي شوند :
اتفاقات بيروني : نظير بلاياي طبيعي ، خرابكاري ها ، حوادث هوايي و رويدادهاي مخاطره آميزي كه در واحدهاي مجاور اتفاق مي افتند
شكست تجهيزات : فرسودگي ، خوردگي ، ارتعاش ، خرابي قطعات و اشتباهات نرم افزاري
خطاهاي انساني : نظير خطا در عمليات ، تعمير و نگهداري ، برنامه نويسي و مقابله با بحران
2. ساختار لایه های حفاظتی مستقل
در تکنیک LOPA لايه هاي حفاظتي مستقل باید ويژگی های خاص خود را داشته باشند 3 ويژگي اساسي لايه حفاظتي به اثربخشي ، عدم وابستگي و قابليت مميزي آن است .
لايه حفاظتي براساس ساخته شده از شدت پيامد يك سناريو کاهش میدهد و خاصيت اثربخشي دارد .
استقلال لايه حفاظتي از ديگر لايه ها و رويداد آغازين به معنی شكست اکثر لایه ها میباشد بنابراین لايه حفاظتي باید به صورتی باشد كه توان آن مميزي باشد .
3. سيستم هاي كنترل فرآيند پايه
وظيفه حفظ و بقاي فرآيند در محدوده ايمن عهده این سیستم است شير كنترل سطح و انتقال دهنده سطح و فشار، تشكيل يك سيستم كنترل فرآيند را ميدهند.
4. آلارم هاي بحراني و دخالت انساني
آلارم هايي كه بيانگر موقعیت های بحراني در سيستم ایجاد شدند ، توسط سيستم هاي كنترل فرآيند فعال و اپراتور را به دخالت و كنترل سريع شرايط بحراني فرآيند وارد میکنند .
در مواقع بسته نشدن يك شير كنترل سطح مايع در مخزن و دريافت سيگنال كنترل ، باعث افزايش چشم گیری در سطح مخزن و اصطلاحاً سرريز شدن آن هستیم و برای جلوگیری با قرار گیری يك سنسور در نقطه بالاي مخزن و اعلان اخطار بحراني بودن به نصب یک IPL انجام دادیم
Safety Instrumented Systems
اين سيستم ها تركيبي از سنسورها , تحليلگر هاي منطقي هستند كه با استفاده از داراي سطح يكپارچگي ايمني ( Safety Integrity Level ) مخصوصی میباشد مجموع از تابع ابزار دقيق ايمني( Safety Instrumented Function) يك تابع ابزار دقيق ايمني مشاهده و كشف يك وضعيت غيرعادي در فرآيند SIF فعال شده و شرايط را به حالت قبلی برمیگرداند .